یکی از سوالاتی که ممکن است در ذهن یک تریدر بازار فیوچرز نقش ببندد آنست که آیا معاملات در بازار فیوچرز نیز همانند بازار بورس اوراق بهادار تهران حد تعلیق دارند یا خیر ؟ تعلیق معاملات یا halt به معنی آنست که در یک روز معاملاتی  ، صرافی یا همان exchange  معاملات را برای ساعاتی یا کل سشن متوقف می کند. که در صورت توقف معاملات شما نمی توانید ترید خود را ببندید که در این شرایط ممکن است با انتشار احتمالی اخبار و بازگشایی مجدد بازار نوسان شدیدی را تجربه کنید. پس برای جلوگیری از تجربه ی چنین شرایطی لازم است با مفهوم و نقش محدودیت های قیمتی بیشتر آشنا شوید.

محدودیت قیمتی (Price Limit)

طبق تعریف CME، محدودیت‌های قیمتی، حداکثر دامنه‌ی نوسان مجاز برای یک قرارداد آتی در هر جلسه‌ی معاملاتی هستند. این محدودیت‌ها بر حسب «تیک» (حداقل تغییر مجاز قیمت) اندازه‌گیری می‌شوند و از یک محصول تا محصول دیگر متفاوت هستند.
زمانی که بازارها به این محدودیت قیمتی می‌رسند، بسته به نوع محصول معامله‌شده، اقدامات متفاوتی انجام می‌شود. برخی بازارها ممکن است موقتاً متوقف شوند تا زمانی که این محدودیت‌ها افزایش یابند، یا ممکن است معاملات برای باقی روز متوقف شود بر اساس مقررات نظارتی.
قراردادهای آتی مختلف، قوانین متفاوتی برای محدودیت قیمت دارند؛ برای مثال، قراردادهای آتی شاخص‌های سهام (Equity Index Futures) قوانین متفاوتی نسبت به قراردادهای آتی محصولات کشاورزی (Agricultural Futures) دارند.

نحوه کارکرد محدودیت قیمتی در بازارهای آتی

در بازارهای آتی (فیوچرز)، نوسانات شدید قیمت می‌توانند باعث اختلال در عملکرد بازار، افزایش ریسک معاملات، و بروز رفتارهای هیجانی در بین معامله‌گران شوند. به همین دلیل، بورس‌های معاملاتی مانند CME از سازوکاری به نام محدودیت قیمتی (Price Limit) استفاده می‌کنند تا از نوسانات بیش از حد جلوگیری کنند و ثبات بازار را حفظ نمایند.

محدودیت قیمتی به معنی تعیین یک بازه مشخص از قیمت مجاز برای نوسان یک ابزار معاملاتی در طول هر روز معاملاتی است. اگر قیمت به این سقف یا کف برسد، اقدامات خاصی از سوی بازار انجام می‌شود، مثل توقف موقت معاملات یا غیرقابل انجام شدن سفارشات خارج از محدوده.

نحوه تعیین Price Limit در بازارهای آتی

Price Limit به نوسان مجاز قیمت یک ابزار مالی در طول یک روز معاملاتی اشاره دارد که معمولاً بر اساس قیمت مرجع روز قبل محاسبه می‌شود. این محدودیت‌ها با هدف جلوگیری از نوسانات شدید قیمت و ایجاد شرایطی برای نقدشوندگی بهتر و کاهش ریسک، طراحی شده‌اند. نحوه تعیین این محدودیت‌ها به نوع ابزار مالی و همچنین قواعد خاص هر بازار بستگی دارد.

1- محدودیت‌های قیمتی در کالاها و قراردادهای آتی محصولات (مثل نفت، طلا، محصولات کشاورزی)

در بیشتر بازارهای کالا (مثل نفت خام، طلا، گندم و غیره)، Price Limit بر اساس قیمت تسویه (Settlement Price) روز قبل تعیین می‌شود.

چگونه قیمت تسویه محاسبه می‌شود؟

قیمت تسویه معمولاً آخرین قیمت بسته شدن معاملات در روز است که در آن آخرین معامله انجام می‌شود. برای مثال، اگر در روز گذشته قیمت تسویه نفت خام 80 دلار باشد و بورس برای این کالا محدودیت نوسان ±7٪ تعیین کرده باشد، آنگاه قیمت نفت در روز بعد نمی‌تواند از محدوده‌ای که بین 74.4 دلار و 85.6 دلار قرار دارد، عبور کند.

فرآیند تعیین Price Limit:

• قیمت تسویه روز قبل: بورس یا بازار آتی قیمت تسویه (که معمولاً میانگین وزنی قیمت‌های انجام‌شده است) را برای هر قرارداد مشخص می‌کند.
• محدودیت نوسان (Price Limit): بسته به نوع محصول و مقررات بازار، محدودیت نوسان ممکن است به درصدی از قیمت تسویه اعمال شود. به عنوان مثال، ممکن است محدودیت نوسان در بازه‌های ±5٪، ±7٪ یا حتی ±20٪ برای محصولات مختلف تنظیم شود.

مثال:

• فرض کنید قیمت تسویه نفت خام WTI روز قبل 80 دلار باشد.
• اگر محدودیت قیمتی 7٪ تعیین شده باشد، قیمت‌های مجاز در روز بعد برای نفت خام می‌توانند بین 74.4 دلار تا 85.6 دلار نوسان کنند.
• اگر قیمت نفت به 85.6 دلار یا 74.4 دلار برسد، معاملات برای آن قرارداد متوقف خواهد شد تا زمانی که قوانین بورس اجازه نوسان بیشتر را بدهند.

2- محدودیت‌های قیمتی در قراردادهای آتی شاخص‌های سهام (مانند E-mini S&P 500)

برای شاخص‌های سهامی مثل E-mini S&P 500 (ES) و Micro E-mini S&P 500 (MES)، فرآیند تعیین Price Limit کمی متفاوت است.

در این نوع قراردادهای آتی، قیمت مرجع برای تعیین محدودیت‌های قیمتی، به جای قیمت تسویه، VWAP (میانگین وزنی حجمی قیمت) است که در ۳۰ ثانیه آخر روز معاملاتی محاسبه می‌شود. این میانگین، حجم معاملات را در کنار قیمت‌ها در نظر می‌گیرد تا یک قیمت نمایانگر برای قرارداد تعیین کند.

فرآیند تعیین Price Limit در قراردادهای آتی شاخص‌های سهام:

• VWAP روز قبل: در انتهای جلسه معاملاتی، به‌ویژه در ۳۰ ثانیه آخر، قیمت‌های معاملات وارد محاسبات می‌شوند و VWAP محاسبه می‌شود.
• محدودیت نوسان: پس از تعیین VWAP، بورس برای روز معاملاتی جدید، محدودیت نوسان را به درصدهایی از این قیمت مرجع (مثلاً ±5٪، ±7٪، ±13٪ و ±20٪) تعیین می‌کند.

مثال:

• اگر VWAP برای شاخص S&P 500 در روز قبل 4000 باشد و محدودیت نوسان 7٪ باشد، آنگاه محدودیت نوسان برای روز بعد به بازه‌ی 3720 تا 4280 خواهد بود.

3- تفاوت در قواعد Price Limit بر اساس نوع ابزار

بسته به نوع ابزار معاملاتی و بازار مربوطه، قواعد Price Limit می‌توانند تفاوت‌هایی داشته باشند. برای مثال:

• قراردادهای آتی کشاورزی مانند گندم، ذرت و سویا معمولاً محدودیت‌های قیمتی کمتری دارند و ممکن است به طور روزانه ±5٪ یا ±7٪ باشند.
• قراردادهای آتی شاخص‌های سهامی ممکن است نوسان‌های بالاتری داشته باشند، زیرا شاخص‌ها معمولاً نوسان بیشتری دارند.
• قراردادهای آتی کالاهای انرژی (مثل نفت خام یا گاز طبیعی) ممکن است محدودیت نوسانی ±20٪ هم داشته باشند.

در ادامه به صورت خلاصه ، نحوه ی تعیین محدوده ی قیمتی در یک جدول خلاصه شده است

واکنش بازار هنگام رسیدن به محدودیت قیمتی (Price Limit)

وقتی قیمت یک قرارداد آتی به محدودیت قیمتی می‌رسد، بازار باید اقدامات خاصی را انجام دهد تا از نوسانات شدید و رفتارهای هیجانی جلوگیری کند. این واکنش‌ها بسته به قوانین بازار و محصول معاملاتی می‌توانند متفاوت باشند. در اینجا به مهم‌ترین واکنش‌ها و اقدامات بازار هنگام رسیدن به محدودیت قیمتی پرداخته‌ایم:

1- توقف موقت معاملات (Trading Halt)

زمانی که قیمت به سقف یا کف تعیین‌شده برای نوسان برسد، ممکن است بازار به طور موقت برای جلوگیری از نوسانات شدید و فراهم کردن زمان برای بررسی وضعیت، معاملات را متوقف کند. این توقف‌ها معمولاً چند دقیقه به طول می‌انجامند، اما در برخی شرایط ممکن است طولانی‌تر هم بشوند.

• دلیل این توقف‌ها: زمانی که قیمت به محدوده تعیین‌شده برسد، بازار نمی‌تواند قیمت‌های جدیدی را بپذیرد. این توقف‌ها به معامله‌گران فرصتی برای تحلیل وضعیت بازار و جلوگیری از اقدامات هیجانی می‌دهند.
• توقف‌های چند مرحله‌ای: بعضی از بازارها ممکن است برای قیمت‌های مختلف توقف‌های چند مرحله‌ای داشته باشند. برای مثال، بعد از رسیدن به اولین محدودیت قیمت، بازار برای چند دقیقه متوقف می‌شود، و در صورتی که قیمت همچنان در جهت مخالف حرکت کند، محدودیت قیمتی بعدی اعمال می‌شود.

مثال:

اگر قیمت نفت به سقف 85.6 دلار برسد (مثلاً با محدودیت ±7٪ از قیمت تسویه روز قبل 80 دلار)، بازار ممکن است برای مدت کوتاهی متوقف شود تا از نوسان بیشتر جلوگیری کند.

2- محدودیت قیمت‌های بیشتر (Expanded Price Limits)

در صورتی که قیمت به سقف یا کف محدودیت قیمتی برسد و نوسانات شدید ادامه یابد، ممکن است بورس محدودیت‌های قیمتی را گسترش دهد. به این معنی که بازار به طور موقت اجازه می‌دهد قیمت‌ها به میزان بیشتری حرکت کنند.

• این افزایش محدودیت‌ها بستگی به مقررات هر بورس و نوع قرارداد دارد. معمولاً این افزایش محدودیت در فواصل زمانی مشخصی انجام می‌شود تا قیمت‌ها با نوسانات بیشتری بتوانند تنظیم شوند.
• گاهی اوقات، ممکن است چندین مرحله افزایش محدودیت قیمت وجود داشته باشد. اینکار به بازار اجازه می‌دهد تا قیمت‌ها به تدریج به یک سطح جدید از تعادل برسند.

مثال:

اگر قیمت نفت به 85.6 دلار برسد و بورس اجازه دهد محدودیت قیمت به ±13٪ افزایش یابد، آنگاه قیمت می‌تواند تا 90.4 دلار نوسان کند.

3- متوقف شدن کامل معاملات (Trading Suspension)

در شرایط خاص، مثل وقتی که بازار به شدت تحت فشار قرار گیرد و قیمت به میزان زیادی از حد نوسان فراتر برود، بورس ممکن است معاملات را برای باقی‌مانده روز معاملاتی متوقف کند.

• این متوقف شدن کامل، معمولاً به دلیل شرایط غیرعادی بازار یا بحران‌های اقتصادی است. هدف از این کار جلوگیری از آسیب به ثبات بازار و اطمینان از اینکه همه معامله‌گران فرصت یکسانی برای تحلیل وضعیت دارند است.
• این اقدام معمولاً زمانی صورت می‌گیرد که قیمت‌ها به حد نوسان‌های شدید یا بی‌سابقه برسند و فعالیت‌های معاملاتی به طور کلی در حالت بی‌ثبات قرار بگیرند.

مثال:

در بحران‌های اقتصادی یا بحران‌های ناشی از اخبار جهانی، بورس‌ها ممکن است به طور موقت تمام معاملات را متوقف کنند، به‌ویژه زمانی که پیش‌بینی می‌شود که بازار به طور شدید تحت تأثیر قرار خواهد گرفت.

4- واکنش به دستورات خرید و فروش (Order Matching)

هنگامی که بازار به محدوده نوسانی خود می‌رسد، دستورات خرید و فروش نیز واکنش خاصی نشان می‌دهند. معمولاً این دستورات در صورتی که خارج از محدوده قیمت مجاز باشند، رد می‌شوند یا به صورت معلق باقی می‌مانند.

• اگر سفارش خرید یا فروش در قیمت‌های خارج از محدوده نوسان قرار گیرد، این دستورات تا زمانی که محدودیت‌ها رفع نشوند، اجرای نخواهند شد.
• معامله‌گران برای باز کردن یا بستن پوزیشن خود باید منتظر بازگشایی بازار یا تغییر در محدودیت‌ها باشند.

5- اثر بر روی نقدشوندگی بازار (Liquidity Impact)

محدودیت‌های قیمتی معمولاً نقدشوندگی بازار را تحت تأثیر قرار می‌دهند. زمانی که بازار به سقف یا کف نوسان برسد و معاملات متوقف شوند، نقدشوندگی کاهش می‌یابد. این به این معنی است که احتمالاً معاملات کمتری انجام خواهد شد و ممکن است قیمت‌ها با فاصله‌های بیشتری تغییر کنند.

• نقدشوندگی پایین می‌تواند باعث گسترش اسپرد (تفاوت قیمت خرید و فروش) شود که در نهایت ممکن است معامله‌گران برای انجام معاملات خود با هزینه‌های بیشتری روبه‌رو شوند.

6- نقش محدودیت‌های قیمتی در مدیریت ریسک

محدودیت‌های قیمتی به عنوان ابزاری برای مدیریت ریسک عمل می‌کنند. با محدود کردن نوسانات قیمت در یک بازه مشخص، بورس‌ها به معامله‌گران این امکان را می‌دهند که از تصمیمات مبتنی بر ترس یا هیجان خودداری کنند و به‌جای آن، فرصت بیشتری برای تحلیل و بررسی شرایط بازار داشته باشند.

هدف از Price Limit در بازارهای آتی

Price Limit (محدودیت قیمتی) به عنوان یک ابزار مهم در مدیریت بازارهای آتی و مشتقات طراحی شده است. این ابزار به‌طور خاص برای کنترل نوسانات شدید و فراهم آوردن شرایطی برای تصمیم‌گیری آگاهانه در بازار ایجاد شده است. در اینجا، هدف اصلی از Price Limit به تفصیل توضیح داده شده است:

1. جلوگیری از نوسانات شدید و ناگهانی (Preventing Extreme Price Volatility)

یکی از اصلی‌ترین اهداف از محدودیت‌های قیمتی، جلوگیری از نوسانات شدید و غیرمنتظره قیمت‌ها است که می‌تواند باعث بی‌ثباتی در بازار شود.
در صورت بروز چنین نوساناتی، ممکن است قیمت یک ابزار مالی در عرض چند ثانیه یا دقیقه دچار تغییرات زیادی شود که نه تنها به سودجویی برخی از معامله‌گران هیجانی می‌انجامد، بلکه باعث از دست رفتن نقدشوندگی و اختلال در عملکرد کلی بازار خواهد شد. برای مثال، در برخی مواقع ممکن است یک خبر بزرگ اقتصادی یا سیاسی باعث یک جهش غیرمنتظره در قیمت‌ها شود که در این صورت محدودیت‌های قیمتی به کمک می‌آیند تا از این نوسانات محافظت کنند.

• مثال: فرض کنید در یک روز معاملاتی، خبری مبنی بر کاهش تولید نفت توسط کشورهای تولیدکننده به بازار برسد. این می‌تواند قیمت نفت را ظرف چند دقیقه به شدت بالا ببرد. در این حالت، محدودیت قیمتی می‌تواند جلوی نوسانات شدید و غیرقابل کنترل را بگیرد.

2. ایجاد زمان برای تحلیل و تصمیم‌گیری منطقی معامله‌گران (Providing Time for Rational Decision-Making)

یکی دیگر از اهداف اصلی Price Limit این است که به معامله‌گران فرصتی برای تحلیل منطقی بازار بدهد. وقتی که قیمت‌ها به محدوده‌های نوسانی خود می‌رسند، ایجاد یک وقفه زمانی برای بررسی وضعیت بازار و تحلیل شرایط اقتصادی یا سیاسی می‌تواند به جلوگیری از تصمیمات هیجانی و سرعتی کمک کند.

• توضیح: در حالت عادی، وقتی که قیمت‌ها به طور ناگهانی به سطح بالایی می‌رسند، معامله‌گران ممکن است تحت تأثیر هیجان قرار گیرند و تصمیمات سریع و بدون تحلیل اتخاذ کنند. اما با محدودیت‌های قیمتی، این فرصتی برای بررسی دقیق‌تر وضعیت به معامله‌گران داده می‌شود.
• مثال: زمانی که قیمت یک قرارداد آتی به سطح بالای محدودیت قیمتی می‌رسد، ممکن است بورس معاملات را موقتاً متوقف کند. این کار به معامله‌گران این امکان را می‌دهد که شرایط بازار را بررسی کرده و تصمیمات منطقی‌تری اتخاذ کنند.

3. کاهش رفتارهای احساسی یا الگوریتم‌های تهاجمی (Reducing Emotional and Aggressive Algorithmic Behavior)

محدودیت‌های قیمتی همچنین به‌عنوان ابزاری برای کاهش رفتارهای احساسی یا الگوریتم‌های تهاجمی عمل می‌کنند. در بازارهای آتی، برخی معامله‌گران ممکن است تحت تأثیر ترس یا طمع تصمیمات هیجانی بگیرند که می‌تواند به نوسانات غیرضروری منجر شود. در کنار این، الگوریتم‌های معاملاتی خودکار (که با سرعت بالا اقدام به خرید و فروش می‌کنند) می‌توانند بازار را تحت فشار قرار دهند و باعث نوسانات تند و غیرقابل کنترل شوند.

• توضیح: رفتارهای هیجانی و الگوریتم‌های تهاجمی می‌توانند به سرعت بازار را به سمت جهش‌های غیرمنتظره سوق دهند. محدودیت‌های قیمتی این رفتارها را مدیریت می‌کنند و اجازه نمی‌دهند که تغییرات سریع در قیمت‌ها ایجاد شود.
• مثال: فرض کنید یک الگوریتم معاملاتی به‌طور خودکار خریدهای بزرگی را انجام دهد که باعث بالا رفتن شدید قیمت می‌شود. اگر محدودیت قیمتی وجود نداشته باشد، این حرکت می‌تواند به نوسانات غیرقابل کنترلی در بازار منجر شود. اما با وجود محدودیت قیمتی، سیستم می‌تواند جلوی این نوسانات را بگیرد و به بازار زمان کافی بدهد تا به تعادل برسد.

4. حفظ تعادل و نقدشوندگی بازار (Maintaining Market Balance and Liquidity)

یکی از چالش‌های بزرگ در بازارهای آتی، حفظ نقدشوندگی و تعادل بازار است. نوسانات شدید و قیمت‌های غیرقابل پیش‌بینی می‌توانند به کاهش نقدشوندگی و افزایش اسپرد (تفاوت قیمت خرید و فروش) منجر شوند. Price Limit به حفظ نقدشوندگی و تعادل بازار کمک می‌کند و از این رو باعث می‌شود که بازار همچنان به صورت روان و کارآمد عمل کند.

• توضیح: زمانی که بازار از تعادل خارج می‌شود، به دلیل نوسانات شدید ممکن است نقدشوندگی کاهش یابد و معامله‌گران نتوانند در قیمت‌های دلخواه خود اقدام به خرید یا فروش کنند. با اعمال محدودیت‌های قیمتی، نقدشوندگی بازار حفظ می‌شود.
• مثال: اگر در بازار نفت خام، قیمت‌ها به شدت بالا بروند و هیچ محدودیتی برای نوسان وجود نداشته باشد، معامله‌گران ممکن است نتوانند به‌راحتی سفارشات خود را اجرا کنند یا اسپرد معاملات افزایش یابد. در این شرایط، محدودیت‌های قیمتی به حفظ تعادل و نقدشوندگی کمک می‌کنند.

نتیجه گیری

محدودیت‌های قیمتی در بازارهای آتی (فیوچرز) ابزاری حیاتی برای مدیریت نوسانات قیمت و حفظ تعادل در بازارهای مالی به شمار می‌روند. این محدودیت‌ها با هدف جلوگیری از نوسانات شدید و غیرمنتظره قیمت‌ها طراحی شده‌اند تا به معامله‌گران زمان لازم برای تحلیل و تصمیم‌گیری منطقی بدهند و از رفتارهای هیجانی یا الگوریتمی جلوگیری کنند. همچنین، محدودیت‌های قیمتی به حفظ نقدشوندگی و کارآیی بازار کمک می‌کنند، از بروز بحران‌های غیرمنتظره و اختلال در عملکرد بازار جلوگیری می‌نمایند.

همانطور که در این مقاله توضیح داده شد، محدودیت‌های قیمتی به طور ویژه بر اساس نوع محصول و بازار تعیین می‌شوند و ممکن است بسته به شرایط مختلف افزایش یابند یا متوقف شوند. در برخی مواقع، به‌ویژه در بحران‌ها یا شرایط خاص بازار، بورس‌ها اقدام به توقف کامل معاملات می‌کنند تا از آسیب‌های بیشتر به تعادل بازار جلوگیری کنند. این توقف‌ها فرصتی برای تحلیل وضعیت و جلوگیری از تصمیمات سریع و غیرمنطقی فراهم می‌آورند.

در نهایت، هدف اصلی از Price Limit نه تنها جلوگیری از نوسانات ناگهانی است، بلکه فراهم کردن شرایطی است که معامله‌گران بتوانند با اطمینان بیشتری در بازارهای آتی تصمیم‌گیری کنند، به‌ویژه زمانی که فشارهای هیجانی یا الگوریتم‌های تهاجمی در حال شکل‌گیری هستند. در مجموع، محدودیت‌های قیمتی ابزاری کارآمد در راستای حفاظت از بازارها و معامله‌گران در برابر نوسانات غیرقابل کنترل و حفظ ثبات بلندمدت بازارهای مالی می‌باشند.

راه های ارتباطی با شرکت زند تریدرز: