نزدک چیست؟ هر آنچه باید در باره شاخص نزدک (NASDAQ) بدانید

شاخص نزدک (NASDAQ) یکی از مهم ترین و معتبر ترین شاخص های بازار های مالی در جهان است. این شاخص نه تنها بازتابی از عملکرد بازار سهام آمریکا است، بلکه به دلیل حضور شرکت های بزرگ تکنولوژی، به عنوان نمادی از پیشرفت و نوآوری در صنعت شناخته میشود. بورس نزدک در طول شبانه روز شش و نیم ساعت کاری را به خود اختصاص میدهد و از ساعت 9:30 دقیقه صبح به وقت محلی آمریکا (17 به وقت تهران) تا ساعت ۱۶ به وقت محلی آمریکا (23:30) فعالیت خود را ادامه می دهد. در این مقاله به بررسی جزئیات شاخص نزدک، تاریخچه، ساختار، عملکرد تاریخی و اهمیت آن در بازار های مالی می پردازیم.
تاریخچه شاخص نزدک
شاخص نزدک در ۸ فوریه ۱۹۷۱ توسط انجمن ملی معامله گران اوراق بهادار National Association of Securities Dealers(NASD) تاسیس شد. انجمن ملی فروشندگان اوراق بهادار (NASD) یک سازمان خودتنظیمی در صنعت مالی ایالات متحده بود که از سال 1939 تا 2007 فعالیت میکرد. NASDنقش مهمی در نظارت و تنظیم بازار های اوراق بهادار، حفاظت از حقوق سرمایه گذاران و اجرای قوانین و مقررات مالی داشت. این سازمان مسئول نظارت بر فعالیت های بازار های اوراق بهادار بود تا اطمینان حاصل شود که تمامی معاملات به صورت منصفانه و شفاف انجام می شود. این نظارت شامل بررسی فعالیتهای کارگزاران و نمایندگان اوراق بهادار نیز می شد. در حقیقت اصلی ترین هدف NASD، حفاظت از حقوق معامله گران و سرمایه گذاران بود. این سازمان اقداماتی را برای جلوگیری از کلاهبرداری، دستکاری بازار و رفتار های ناعادلانه انجام می داد تا اطمینان حاصل شود که فعالان این بازار در محیطی امن و منصفانه معامله می کنند.

شاخص نزدک
شاخص نزدک که با نام های NASDAQ,Nasdaq Index,NQ100,US100,USTech شناخته می شود، اولین بازار الکترونیکی سهام در جهان بود که توانست با ارائه بستری برای انجام معاملات الکترونیکی، سرعت و کارایی بازار سهام را به طور چشمگیری افزایش دهد. نزدک برای اولین بار سیستم معاملاتی الکترونیکی را معرفی کرد که امکان ثبت و نمایش قیمت ها و انجام معاملات به صورت آنلاین را فراهم می کرد. این نوآوری باعث شد تا معاملات سهام با سرعت بیشتری انجام شود و اطلاعات بازار به صورت گسترده تری در دسترس معامله گران و سرمایه گذاران قرار گیرد.
نزدک با ارائه معاملات الکترونیکی، یک انقلاب در بازارهای مالی ایجاد کرد. قبل از تاسیس نزدک، معاملات سهام عمدتا به صورت دستی و از طریق تالار های بورس انجام میشد. این نوع معاملات باعث افزایش هزینه ها و کاهش کارایی بازار می شد. با معرفی سیستم معاملات الکترونیکی نزدک، نه تنها هزینه ها کاهش یافت، بلکه سرعت و دقت معاملات نیز بهبود یافت. این سیستم به تدریج توسط دیگر بازارهای مالی نیز مورد استفاده قرار گرفت و امروزه به استانداردی جهانی تبدیل شده است.

نزدک
ساختار شاخص نزدک
نزدک شامل بیش از ۳۰۰۰ شرکت است که بیشتر آنها در صنایع تکنولوژی، بیوتکنولوژی، و ارتباطات فعالیت میکنند. نزدک در ابتدا به عنوان بازاری برای شرکت های کوچک تر و تازه تاسیس شناخته میشد، اما به مرور زمان با جذب شرکت های بزرگ تکنولوژی، جایگاه خود را به عنوان یکی از مهم ترین بازارهای مالی جهان تثبیت کرد. این شاخص به سه زیر شاخص اصلی تقسیم میشود:
- نزدک 100 (NQ100): شامل ۱۰۰ شرکت بزرگ غیر مالی است که در نزدک معامله می شوند. این زیر شاخص به عنوان یکی از معتبر ترین شاخص ها برای اندازه گیری عملکرد شرکت های بزرگ تکنولوژی و دیگر صنایع پیشرو شناخته میشود.
مهمترین شرکتهای شاخص نزدک 100
_ اپل (Apple): یکی از بزرگ ترین شرکتهای تکنولوژی جهان که محصولات محبوبی مانند آیفون، آیپد، و مک بوک را تولید می کند.
_ مایکروسافت (Microsoft): یک شرکت نرم افزاری چند ملیتی که محصولات و خدمات مختلفی مانند سیستم عامل ویندوز، مجموعه آفیس، و سرویسهای ابری Azure را ارائه می کند.
_ آمازون (Amazon): بزرگ ترین شرکت خرده فروشی آنلاین جهان که در زمینه های مختلفی از جمله تجارت الکترونیک، خدمات ابری، و هوش مصنوعی فعالیت می کند.
_ آلفابت (Alphabet): شرکت گوگل که در زمینه های مختلفی از جمله موتور جستجوی اینترنتی، تبلیغات آنلاین، و تکنولوژی های نوین فعالیت دارد.
_ متا(فیس بوک سابق) (Meta): یکی از بزرگ ترین شبکه های اجتماعی جهان که خدماتی مانند فیس بوک، اینستاگرام، و واتساپ را ارائه می کند.
- نزدک مرکب(Composite): شامل تمامی شرکت های لیست شده در نزدک است. این شاخص نمایانگر کل بازار نزدک و بازتابی از عملکرد تمامی شرکتهای لیست شده در این بازار است. مهم ترین شرکت های نزدک مرکب، همان شرکت های مهم در نزدک100 هستند. پس می توان نتیجه گرفت نزدک100، مهم ترین و اصلی ترین زیر شاخه نزدک است.
- نزدک بیوتکنولوژی(NASDAQ Biotechnology Index): این شاخص شامل شرکت های مختلفی است که در حوزه های گوناگون بیو تکنولوژی و علوم زیستی فعالیت میکنند. از جمله شرکت های تحقیق و توسعه دارو، شرکتهای زیست فناوری کشاورزی، و شرکتهای تولید محصولات زیست پزشکی. برخی از شرکت های بزرگ موجود در این شاخص، شرکت های Amgen، Gilead Sciences، Biogen، و Regeneron Pharmaceuticals هستند.
فرمول محاسبه نزدک
روش محاسبه شاخص نزدک بدین صورت است که میانگین وزنی بیشتری به سهام شرکت های بزرگ داده شده است. این روش محاسبه باعث میشود تا تحرکات قیمت سهام شرکتهای بزرگتر تاثیر بیشتری بر کل شاخص داشته باشد. فرمول محاسبه شاخص نزدک کامپوزیت به شرح زیر است:
که در آن:
- Pi قیمت هر سهم در شاخص
- Qi تعداد سهام موجود
- n تعداد کل سهام
- D ضریب تعدیل است، رقمی که بصورت دوره ای تنظیم می شود تا تداوم ارزش شاخص را با وجود تغییراتی مانند تقسیم سهام، سود سهام، یا سایر اقدامات شرکت حفظ کند.
عملکرد تاریخی شاخص نزدک
در طول تاریخ، شاخص نزدک نوسانات زیادی را تجربه کرده است. در دهه ۱۹۹۰، با ظهور اینترنت و فناوری های جدید، شاخص نزدک رشد چشمگیری را تجربه کرد که به آن “حباب داتکام” گفته می شود. این دوره با سقوط شدید شاخص در اوایل دهه ۲۰۰۰ همراه بود. با این حال، نزدک توانست در سال های بعد از بحران مالی جهانی ۲۰۰۸ خود را با قدرت بازیابی کند و به رکورد های جدیدی دست یابد.
در دهه ۲۰۰۰، ظهور شرکتهای تکنولوژی جدید مانند گوگل و فیس بوک(متای امروزی) به رشد شاخص نزدک کمک کرد. این شرکت ها با نوآوری های خود توانستند بازار های جدیدی را باز کنند و تاثیرات بزرگی بر اقتصاد جهانی بگذارند. در طول سال های بعد، نزدک به عنوان شاخص پیشرو در بازارهای مالی جهانی شناخته شد و توانست به رکورد های جدیدی دست پیدا کند.
در دهه ۲۰۱۰ و ۲۰۲۰ نیز شاخص نزدک با رشد شرکت های تکنولوژی مانند تسلا و نتفلیکس، بار دیگر به رشد چشمگیری دست یافت. این شرکتها با معرفی محصولات و خدمات جدید، توانستند بازار های جدیدی را ایجاد کنند و به رشد اقتصادی کمک کنند.
تأثیر عوامل خارجی بر شاخص نزدک
عوامل خارجی مانند سیاست های مالی و اقتصادی دولتها، نرخ بهره، و رویداد های جهانی میتوانند تاثیرات زیادی بر شاخص نزدک داشته باشند. به عنوان مثال، سیاستهای پولی فدرال رزرو (بانک مرکزی آمریکا) میتواند باعث نوسانات قابل توجهی در شاخص شود. همچنین، رویدادهای جهانی مانند پاندمی کووید-۱۹ نشان داد که چگونه وقایع غیر منتظره می توانند به سرعت بازار های مالی را تحت تاثیر قرار دهند.
پاندمی کووید-۱۹ اثرات زیادی بر شاخص نزدک داشت. در اوایل سال ۲۰۲۰، با شروع پاندمی و اعمال محدودیت های شدید، شاخص نزدک نیز مانند دیگر شاخص های جهانی با کاهش شدید مواجه شد. تصویر زیر نمایی از کاهش حدود 30 درصدی شاخص نزدک در پاندمی کووید-19 است:

نموار کاهش شاخص نزدک در پاندمی کووید 19
اما با این حال، به دلیل رشد تقاضا برای خدمات و محصولات تکنولوژی، شاخص نزدک توانست خود را به سرعت بازیابی کند و به رکورد های جدیدی دست یابد. شرکت های تکنولوژی که خدمات آنلاین و دیجیتال ارائه می کردند، در این دوره رشد چشمگیری را تجربه کردند و توانستند به افزایش ارزش بازار نزدک کمک کنند.
عوامل دیگری نیز می توانند بر شاخص نزدک تاثیر بگذارند از جمله تغییرات در قوانین و مقررات دولتی، تحولات سیاسی، و نوآوری های تکنولوژیکی و … .
اهمیت شاخص نزدک در بازار های مالی
شاخص نزدک به دلیل تمرکز بالای خود بر شرکت های تکنولوژی، به عنوان مقیاس و دماسنجی در پیشرفت های تکنولوژیکی و نوآوری در اقتصاد جهانی شناخته می شود. شرکت هایی مانند اپل، مایکروسافت، آمازون و گوگل که در این شاخص حضور دارند، هر کدام در حیطه کاری خود جزو بهترین ها و سرآمد ها محسوب می شوند و بدیهی است که نقش مهمی در تعیین روند های بازار های جهانی ایفا میکنند. علاوه بر این، نزدک نشان دهنده رشد و پویایی اقتصادی ایالات متحده است و همواره به عنوان یکی از شاخص های پیشرو در بازار های جهانی مورد توجه سرمایه گذاران و تحلیلگران قرار می گیرد.
نقش شاخص نزدک در تحلیل اقتصاد کلان
شاخص نزدک به عنوان یکی از شاخص های پیشرو در بازارهای مالی، نقش مهمی در تحلیل اقتصاد کلان ایفا می کند. تحلیل گران اقتصادی از این شاخص برای ارزیابی وضعیت کلی اقتصاد و پیش بینی روند های احتمالی در آینده استفاده می کنند. به عنوان مثال، افزایش شاخص نزدک میتواند نشانه ای از بهبود شرایط اقتصادی و افزایش اعتماد سرمایه گذاران به بازار سهام باشد، در حالی که کاهش آن ممکن است نشانه ای از نگرانی ها و عدم اطمینان در بازار باشد.
در آخر در مورد آینده این شاخص باید گفت آینده شاخص نزدک به عوامل مختلفی بستگی دارد که شامل نوآوری های تکنولوژیکی، سیاستهای اقتصادی، و تغییرات جهانی می شود. با توجه به سرعت رشد صنعت تکنولوژی و افزایش تقاضا برای محصولات و خدمات دیجیتال، احتمالاً شاخص نزدک در آینده نیز به رشد خود ادامه خواهد داد. با این حال، نوسانات بازار و تغییرات غیر منتظره نیز میتوانند تاثیرات قابل توجهی بر این شاخص داشته باشند.
مقاله پیشنهادی: شاخص VIX چیست؟